کریپتو و پولشویی – حقیقت و شایعات پیرامون نقش رمزارزها در جرایم مالی

پولشویی یکی از نگرانی‌های مطرح در ارتباط با رمزارزها است، چرا که ویژگی‌هایی مانند غیرمتمرکز بودن، ناشناس ماندن کاربران و سرعت بالای انتقال ارزش، امکان سوءاستفاده از آن‌ها را برای فعالیت‌های غیرقانونی فراهم کرده است. با این حال، رمزارزها به عنوان یک فناوری نوظهور و تحول‌آفرین در حوزه مالی، توجه بسیاری از افراد، سازمان‌ها و دولت‌ها را به خود جلب کرده‌اند و بیت‌کوین، اتریوم و سایر رمزارزها به سرعت محبوبیت یافته‌اند.

در این مقاله، به بررسی نقش رمزارزها در جرایم مالی، به ویژه پولشویی، پرداخته می‌شود. ابتدا به تعریف پولشویی و روش‌های سنتی آن اشاره می‌کنیم، سپس به بررسی این موضوع می‌پردازیم که چگونه رمزارزها به عنوان ابزاری برای پولشویی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ادامه، به شایعات و واقعیت‌های پیرامون این موضوع پرداخته و در نهایت، راهکارهای مقابله با این چالش‌ها را بررسی خواهیم کرد.

پولشویی چیست؟

پولشویی فرآیندی است که در آن پول‌های حاصل از فعالیت‌های غیرقانونی، مانند قاچاق مواد مخدر، قاچاق انسان، فساد مالی و سایر جرایم، به گونه‌ای تغییر شکل می‌یابند که منشأ غیرقانونی آن‌ها پنهان شده و به نظر می‌رسد که از منابع قانونی به دست آمده‌اند. هدف اصلی این فعالیت غیرقانونی، تبدیل پول‌های کثیف به پول‌های تمیز و قابل استفاده در سیستم مالی رسمی است.

مراحل پولشویی

پولشویی معمولاً در سه مرحله انجام می‌شود:

1. جایگذاری (Placement): در این مرحله، پول‌های نقد حاصل از فعالیت‌های غیرقانونی وارد سیستم مالی می‌شوند. این کار ممکن است از طریق سپرده‌گذاری در بانک‌ها، خرید دارایی‌های با ارزش مانند طلا یا املاک، یا استفاده از خدمات مالی غیررسمی انجام شود.
2. لایه‌چینی (Layering): در این مرحله، پول‌ها از طریق انتقال‌های متعدد بین حساب‌های بانکی مختلف، خرید و فروش دارایی‌ها، یا استفاده از شرکت‌های صوری، پیچیده و غیرقابل ردیابی می‌شوند.
3. ادغام (Integration): در این مرحله، پول‌های شسته شده به سیستم مالی بازگردانده می‌شوند و به عنوان پول‌های قانونی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این پول‌ها ممکن است برای خرید کالاهای لوکس، سرمایه‌گذاری در کسب‌وکارهای قانونی، یا سایر فعالیت‌های مالی استفاده شوند.

رمزارزها و پولشویی

رمزارزها به دلیل ویژگی‌های منحصر به فرد خود، به عنوان ابزاری جذاب برای پولشویی مورد توجه قرار گرفته‌اند. این ویژگی‌ها شامل غیرمتمرکز بودن، ناشناس ماندن کاربران، سرعت بالا در انتقال ارزش و دسترسی جهانی هستند. اما چگونه رمزارزها در فرآیند پولشویی مورد استفاده قرار می‌گیرند؟

جایگذاری پول‌های کثیف در سیستم رمزارزها

در مرحله جایگذاری، پول‌های نقد حاصل از فعالیت‌های غیرقانونی ممکن است به رمزارزها تبدیل شوند. این کار می‌تواند از طریق صرافی‌های رمزارز، که برخی از آن‌ها احراز هویت کاربران را به دقت انجام نمی‌دهند، انجام شود. کاربران می‌توانند پول‌های نقد خود را به رمزارز تبدیل کرده و سپس از این رمزارزها برای انتقال ارزش استفاده کنند.

لایه‌چینی با استفاده از رمزارزها

در مرحله لایه‌چینی، رمزارزها به دلیل قابلیت انتقال سریع و کم‌هزینه بین کیف‌پول‌های مختلف، به ابزاری ایده‌آل برای پیچیده کردن ردپای مالی تبدیل می‌شوند. کاربران می‌توانند رمزارزها را بین کیف‌پول‌های مختلف انتقال دهند، از خدمات میکسر (Mixer) یا تامبلر (Tumbler) برای مخلوط کردن تراکنش‌ها استفاده کنند، یا از رمزارزهای حریم‌خصوص‌محور مانند مونرو (Monero) استفاده کنند که ردیابی تراکنش‌ها را بسیار دشوار می‌کنند.

ادغام پول‌های شسته شده در سیستم مالی

در مرحله ادغام، رمزارزها می‌توانند به پول‌های فیات (ارزهای رسمی) تبدیل شده و وارد سیستم مالی رسمی شوند. این کار می‌تواند از طریق صرافی‌های رمزارز که خدمات تبدیل رمزارز به فیات را ارائه می‌دهند، انجام شود. همچنین، کاربران می‌توانند از رمزارزها برای خرید کالاها و خدمات استفاده کنند، یا آن‌ها را در کسب‌وکارهای قانونی سرمایه‌گذاری کنند.

شایعات و واقعیت‌ها پیرامون نقش رمزارزها در پولشویی

با توجه به ویژگی‌های رمزارزها، شایعات و تصورات غلط زیادی در مورد نقش آن‌ها در پولشویی و جرایم مالی وجود دارد. در این بخش، به بررسی برخی از این شایعات و واقعیت‌ها می‌پردازیم.

رمزارزها ابزار اصلی پولشویی هستند

واقعیت: اگرچه رمزارزها به دلیل ویژگی‌های خود می‌توانند برای پولشویی مورد استفاده قرار گیرند، اما این بدان معنا نیست که آن‌ها ابزار اصلی پولشویی هستند. بر اساس گزارش‌های سازمان‌های بین‌المللی مانند گروه اقدام مالی (FATF)، حجم پول شسته شده با استفاده از رمزارزها در مقایسه با پولشویی از طریق سیستم‌های مالی سنتی، بسیار ناچیز است. بیشتر پولشویی‌ها هنوز از طریق سیستم‌های بانکی سنتی، شرکت‌های صوری و بازارهای غیررسمی انجام می‌شود.

رمزارزها کاملاً ناشناس هستند

واقعیت: این تصور که رمزارزها کاملاً ناشناس هستند، نادرست است. در حالی که برخی رمزارزها مانند بیت‌کوین نیمه‌ناشناس هستند (یعنی تراکنش‌ها عمومی هستند اما هویت کاربران مشخص نیست)، رمزارزهای حریم‌خصوص‌محور مانند مونرو یا زیکش (Zcash) سطح بالاتری از ناشناس بودن را ارائه می‌دهند. با این حال، حتی این رمزارزها نیز می‌توانند تحت شرایط خاصی ردیابی شوند. علاوه بر این، صرافی‌های رمزارز که خدمات تبدیل رمزارز به فیات را ارائه می‌دهند، معمولاً ملزم به اجرای قوانین احراز هویت (KYC) و ضد پولشویی (AML) هستند، که می‌تواند به شناسایی کاربران کمک کند.

رمزارزها غیرقابل ردیابی هستند

واقعیت: این تصور که رمزارزها غیرقابل ردیابی هستند، نادرست است. در واقع، بلاک‌چین‌های عمومی مانند بیت‌کوین و اتریوم، تمام تراکنش‌ها را به صورت شفاف و عمومی ثبت می‌کنند. این بدان معناست که هر کسی می‌تواند تراکنش‌ها را مشاهده کند، اگرچه هویت کاربران ممکن است ناشناس باشد. با استفاده از ابزارهای تحلیل بلاک‌چین، سازمان‌های اجرای قانون می‌توانند الگوهای تراکنش‌ها را بررسی کرده و به هویت کاربران پی ببرند. علاوه بر این، همکاری صرافی‌های رمزارز با مقامات قانونی می‌تواند به ردیابی فعالیت‌های غیرقانونی کمک کند.

رمزارزها به طور گسترده توسط مجرمان استفاده می‌شوند

واقعیت: در حالی که رمزارزها توسط برخی مجرمان برای فعالیت‌های غیرقانونی استفاده می‌شوند، این استفاده به هیچ وجه گسترده نیست. بر اساس گزارش‌ها، تنها بخش کوچکی از تراکنش‌های رمزارزی مربوط به فعالیت‌های غیرقانونی است. بیشتر استفاده از رمزارزها در حال حاضر برای اهداف قانونی مانند سرمایه‌گذاری، انتقال ارزش و پرداخت‌های بین‌المللی است. علاوه بر این، سازمان‌های اجرای قانون و نهادهای نظارتی به طور فزاینده‌ای در حال توسعه ابزارها و روش‌هایی برای مقابله با استفاده غیرقانونی از رمزارزها هستند.

راهکارهای مقابله با پولشویی در حوزه رمزارزها

با توجه به چالش‌های مرتبط با استفاده از رمزارزها برای پولشویی، راهکارهای متعددی برای مقابله با این مشکل پیشنهاد شده است. این راهکارها شامل اقدامات نظارتی، فناوری‌های جدید و همکاری بین‌المللی هستند.

تقویت قوانین ضد پولشویی (AML) و احراز هویت (KYC)

یکی از موثرترین راهکارها برای مقابله با پولشویی در حوزه رمزارزها، اجرای قوانین ضد پولشویی و احراز هویت توسط صرافی‌های رمزارز و سایر ارائه‌دهندگان خدمات مالی مرتبط با رمزارزها است. این قوانین می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• احراز هویت کاربران: صرافی‌ها و سایر ارائه‌دهندگان خدمات مالی باید هویت کاربران خود را تأیید کنند و اطلاعات مربوط به آن‌ها را نگهداری کنند. این کار می‌تواند به شناسایی کاربرانی که از رمزارزها برای فعالیت‌های غیرقانونی استفاده می‌کنند، کمک کند.
• گزارش‌دهی تراکنش‌های مشکوک: صرافی‌ها و ارائه‌دهندگان خدمات مالی باید تراکنش‌های مشکوک را به مقامات مربوطه گزارش دهند. این گزارش‌ها می‌توانند به سازمان‌های اجرای قانون کمک کنند تا فعالیت‌های غیرقانونی را شناسایی و پیگیری کنند.
• محدودیت‌های تراکنش: برخی کشورها محدودیت‌هایی را بر روی مقدار رمزارزی که می‌توان بدون احراز هویت انتقال داد، اعمال کرده‌اند. این محدودیت‌ها می‌توانند به کاهش استفاده از رمزارزها برای پولشویی کمک کنند.

استفاده از فناوری‌های تحلیل بلاک‌چین

فناوری‌های تحلیل بلاک‌چین ابزارهایی هستند که برای بررسی و ردیابی تراکنش‌های انجام‌شده روی بلاک‌چین استفاده می‌شوند. از آنجایی که بلاک‌چین یک دفتر کل عمومی و شفاف است، تمام تراکنش‌ها به صورت دائمی ثبت می‌شوند. این ویژگی به سازمان‌های اجرای قانون و نهادهای نظارتی اجازه می‌دهد تا با استفاده از ابزارهای تحلیل بلاک‌چین، الگوهای مشکوک، جریان‌های مالی غیرعادی و فعالیت‌های غیرقانونی را شناسایی کنند.

این فناوری‌ها می‌توانند آدرس‌های کیف‌پول‌ها را ردیابی کرده و ارتباط بین تراکنش‌ها را تحلیل کنند. حتی در مواردی که کاربران از رمزارزهای حریم‌خصوص‌محور استفاده می‌کنند، ابزارهای پیشرفته‌تر می‌توانند به شناسایی فعالیت‌های غیرقانونی کمک کنند. به این ترتیب، تحلیل بلاک‌چین به عنوان یک ابزار قدرتمند در مبارزه با پولشویی و جرایم مالی عمل می‌کند.

همکاری بین‌المللی

پول شویی و سایر جرایم مالی اغلب فرامرزی هستند و به همکاری بین‌المللی برای مقابله با آن‌ها نیاز است. سازمان‌های بین‌المللی مانند گروه اقدام مالی (FATF) و سازمان ملل متحد، در حال توسعه استانداردها و دستورالعمل‌هایی برای مقابله با پولشویی در حوزه رمزارزها هستند. کشورها می‌توانند با همکاری با این سازمان‌ها و اجرای استانداردهای بین‌المللی، به کاهش استفاده از رمزارزها برای پولشویی کمک کنند.

آموزش و آگاهی‌بخشی

آموزش و آگاهی‌بخشی به کاربران، ارائه‌دهندگان خدمات مالی و سازمان‌های اجرای قانون نیز می‌تواند به مقابله با پولشویی در حوزه رمزارزها کمک کند. کاربران باید از خطرات و پیامدهای استفاده از رمزارزها برای فعالیت‌های غیرقانونی آگاه باشند. ارائه‌دهندگان خدمات مالی باید آموزش ببینند تا بتوانند فعالیت‌های مشکوک را شناسایی و گزارش دهند. سازمان‌های اجرای قانون نیز باید با فناوری‌های جدید و روش‌های مقابله با پولشویی در حوزه رمزارزها آشنا شوند.

نتیجه‌گیری

رمزارزها به دلیل ویژگی‌های منحصر به فرد خود، به عنوان ابزاری برای پولشویی و سایر جرایم مالی مورد توجه قرار گرفته‌اند. با این حال، این تصور که رمزارزها ابزار اصلی پولشویی هستند یا کاملاً غیرقابل ردیابی هستند، نادرست است. در واقع، بیشتر پولشویی‌ها هنوز از طریق سیستم‌های مالی سنتی انجام می‌شود و رمزارزها تنها بخش کوچکی از این فعالیت‌ها را تشکیل می‌دهند.

با این وجود، مقابله با پولشویی در حوزه رمزارزها نیازمند اقدامات نظارتی، فناوری‌های جدید و همکاری بین‌المللی است. تقویت قوانین ضد پولشویی و احراز هویت، استفاده از فناوری‌های تحلیل بلاک‌چین، همکاری بین‌المللی و آموزش و آگاهی‌بخشی، از جمله راهکارهایی هستند که می‌توانند به کاهش استفاده از رمزارزها برای پولشویی کمک کنند.

در نهایت، باید به این نکته توجه داشت که رمزارزها به خودی خود نه خوب هستند و نه بد. این نحوه استفاده از آن‌ها است که تعیین می‌کند آیا به عنوان ابزاری برای پیشرفت و نوآوری مورد استفاده قرار می‌گیرند یا به عنوان ابزاری برای فعالیت‌های غیرقانونی. با اتخاذ رویکردی متعادل و مبتنی بر شواهد، می‌توان از مزایای رمزارزها بهره برد و در عین حال، از سوءاستفاده از آن‌ها برای پولشویی و سایر جرایم مالی جلوگیری کرد.